در پست‌های قبلی به نحوه اعلام ورشکستگی پرداخته‌ایم. در این پست نگاهی عمیق‌تر به این موضوع خواهیم داشت. ورشکستگی به زمانی گفته میشود که یک شخص حقیقی یا حقوقی توانایی پرداخت بدهی‌های خود را نداشته باشد. طبق ماده 412 قانون تجارت، ورشکستگی یک تاجر شرکت یا سازمان، نتیجه توقف در پرداخت بدهی‌هایی است که بر عهده اوست. تجار شرکت‌ها یا سازمان‌های تجاری و بازرگانی که توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارند، ورشکسته نامیده می‌شوند.
انواع ورشکستگی
- ورشکستگی عادی: در صورتی که تاجر تقصیری در این موضوع ندارد و تقلبی از جانب او رخ نداده باشد و صرفاً عوامل بیرونی مانند تحریم، تحولات ناگهانی بازار، حوادث غیرمنتظره تأثیر گذاشته باشد را ورشکستگی عادی می‌گویند.
- ورشکستگی به تقصیر: هنگامی که به دلیل خطایی که خود تاجر انجام داده این اتفاق رخ بدهد گفته میشود. عواملی مانند نداشتن دفتر تجاری، مبهم بودن صورتهای مالی، دارایی و تعهدات و قبول تعهدات بیش از توان مالی می‌توانند باعث شوند. طبق قانون 141 قانون مالیاتی این نوع ورشکستگی جزو جرائم غیرعمد محسوب میشود.
- ورشکستی به تقلب: اگر تاجر به‌عمد خود را ورشکسته تلقی کند از طریقی مانند مفقود کردن مدارک یا مخفی‌کردن دارایی‌های خود، ورشکستگی به تقلب اتفاق می‌افتد که جرائمی برات آن در نظر گرفته شده بر اساس ماده 670 ماده‌قانون مجازات اسلامی افرادی که به تقلب اعلام ورشکستگی کرده باشند به 1 تا 5 سال حبس محکوم می‌شوند.
نحوه و مراحل اعلام ورشکستگی
بر اساس ماده 415 قانون تجارت ورشکستگی تاجر در موارد زیر اعلام میشود:
- بر حسب اظهار خود تاجر
- به‌موجب درخواست یک یا چند نفر از طلبکارها
- بر حسب تقاضای دادستان
طبق ماده 413 قانون تجارت تاجر باید ظرف 3 روز از تاریخ توقف در پرداخت قروض یا سایر تعهدات نقدی، توقف خود را به دفتر محکمه محل اقامت خود اظهار کند و صورت‌حساب دارائی و همه دفاتر تجارتی را به دفتر محکمه بدهد.
مرجع صالح رسیدگی
تاجر و شخص حقیقی برای اعلام ورشکستگی باید به دادگاه محل اقامت خود مراجعه نماید. اما اگر شخص حقوقی باشد باید دعوی خود را به دادگاهی مراجعه نماید که مرکز اصلی شرکت در آنجا واقع است.
ورشکستگی دو جنبه حقوقی و کیفری دارد که دارای وصف حقوقی و از نظر دیگر دارای وصف جزایی است.
مزایای اعلام ورشکستی
با اینکه ورشکستگی اتفاق جالبی برای تاجر نیست؛ اما با اعلام‌کردن آن مزایایی به همراه دارد مانند:
- بعد از آنکه که فرد یا سازمان اعلام ورشکستگی کند، طلبکاران برای پیگیری طلب‌های خود باید از طریق دادگاه و مراجع قضایی پیگیر شوند و فرد ورشکسته با طلبکاران روبه‌رو نخواهد شد.
- فرد یا سازمان ورشکسته بعد از پرداخت خسارت تأدیه معاف میشود و موظف است اصل بدهی را به بدهکاران پرداخت کند.
- بعضی اوقات طلبکاران با فرد ورشکسته صلح میکنند و رضایت می‌دهند و بخشی از مطالبات خود را می‌بخشند.
آثار صدور حکم ورشکستگی
صدور این حکم تغییرات و محدودیت‌هایی را برای تاجر به وجود می‌آورد که عبارت‌اند از:
- عدم اجازه تاجر در مداخله در اموال خود
- منع‌شدن تاجر از دخالت در دعاوی
- باطل شدن همه معاملات او
- بدهی‌های مدت‌دار او به‌روز میشود
- ازبین‌رفتن اعتبار تاجر
- محروم شدن از بعضی حقوق سیاسی و اجتماعی
- تأمین مطالبات
اثر حکم ورشکستگی بر طلبکاران فرد ورشکسته
- از تاریخ صدور حکم ورشکستگی طلبکاران آن فرد باید خود را به مدیر تصفیه یا اداره تصفیه معرفی کنند. طلبکاران برای اثبات بستانکاری خود باید مدارک مطالبات خود را ارائه کنند و اداره تصفیه هم از هیئت بستانکاران نظرخواهی میکند.
- بستانکاری خود باید مدارک مطالبات خود را ارائه کنند و اداره تصفیه هم از هیات بستانکاران نظرخواهی میکند.
- اوراق تجاری نظیر چک، سفته و برات که پرداخت نشده‌اند و از طرف طلبکار نزد فرد ورشکسته بوده است پس گرفته میشود.
- همچنین اموال کلی و جزئی که نزد فرد ورشکسته امانت بوده یا باید به حساب صاحب مال، به فروش میرفت، قابل برشت است.
- اگر هزینه مال خریداری شده از طرف فرد ورشکسته پرداخت نشده باشد، از طرف فروشنده یا کسی که آن مال برایش خریداری شده،قابل برگشت است.
اثر حکم ورشکستگی تاجر بر معاملات ورشکسته
- معاملات تاجر ورشکسته از تاریخ صدور این حکم مشکوک است، زیرا ممکن است برای بهبود شرایط این معاملات را انجام دهد.
- معاملاتی که قبل از تاریخ توقف ثبت شده است صحیح است؛ اما اگر تاجر تاریخ توقف خود را بداند؛ ولی معاملاتی انجام دهد که به طلبکار ضرر بزند، باطل است.
- همچنین معاملات فرد ورشکسته بعد از صدور حکم ورشکستگی باطل است مگر آنکه اداره تصفیه تأیید کند که این معاملات به سود طلبکاران باشد.
ویژگی‌های حکم ورشکستگی
ویژگی‌های این حکم شامل محتویات آن، تاریخ صدور، تاریخ توقف و سایر اطلاعات است.
محتویات حکم ورشکستی
- تاریخ توقف
- موقت بودن حکم ورشکستگی
- تعیین عضو ناظر و مدیر تصفیه
تعیین عضو ناظر و مدیر تصفیه:
- طبق ماده 427 تا 432 قانون تجارت، مرجع رسیدگی به ورشکستگی تاجر باید یک نفر را به‌عنوان عضو ناظر و یک نفر را به‌عنوان مدیر تصفیه معرفی کند.
- وظیفه عضو ناظر،اداره امور ورشکستگی و نظارت بر سرعت انجام کار و گزارش گیری و ارائه آن به محکمه است.
- دادگاه باید بعد از صدورحکم در یک مهلت 5 روزه یک نفر را به عنوان مدیر تصفیه معرفی کند.
پس از ورشکستگی شرکت چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
پس از ورشکستگی شرکت تجاری باید اقدام به تصفیه امور شرکت کرد.یعنی بدهی ها و مطالبات باید شناسایی و محاسبه شوند.سپس باید برای پرداخت و وصول مطالبات و انجام امور ناتمام اقدام به اولویت بندی کرد.
برای تصفیه امور شرکت ابتدا باید مدیرانی به عنوان مدیر تصفیه انتخاب شوند که وظیفه اداره شرکت را در دوران تصفیه دارند.
پس از ورشکستگی تا زمان انحلال شرکت شخصیت حقوقی شرکت از بین نمیرود و در همه عبارت ها باید عنوان در حال تصفیه در کنار اسم شرکت ذکر شود.
وظایف مدیر تصفیه
با انتخاب این مدیران ماموریت مدیران شرکت به پایان میرسد.مدیران تصفیه با تحویل گرفتن کلیه اموال ،دفاتر و اوراق و اسناد مربوط به شرکت ماموریت خود را آغاز میکنند.بدین منظور آنها از کلیه اختیارات لازم جهت تصفیه برخوردار هستند.
مهمترین وظایف مدیران تصفیه:
- اقامه دعوا برای شرکت
- تنظیم صورت دارایی
در صورتی که در زمینه اعلام ورشکستگی، اقدامات قانونی و رسمی پیرامون آن نیاز به مشاوره رایگان دارید، شرکت حسابداری مشاورین تهران و شرکا می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. کارشناسان مؤسسه حسابداری مشاورین تهران و شرکا با ارائه خدمات حسابداری، خدمات حسابداری مالیاتی و خدمات مدیریت مالی برای مجموعه‌های مختلف، در تلاش هستند، مشکلات مالی/مالیاتی شرکت‌ها را به حداقل برسانند.
