در سال های اخیر، جهان شاهد افزایش چشمگیر اهمیت صنایع دانش بنیان بوده است. این شرکتها که اغلب به‌عنوان شرکتهای دانش‌بنیان (Knowledge-Based Companies) شناخته میشوند، نقشی محوری در هدایت نوآوری، رشد اقتصادی و پیشرفت‌های فناوری دارند. این مقاله به بررسی ماهیت شرکت های دانش بنیان و انواع مختلفی که وجود دارد، می پردازد و معافیت های مالیاتی و جنبه های مالی مرتبط با این نهادها را روشن می کند.
تعریف شرکت های دانش بنیان (KBC)
شرکت های دانش بنیان، شرکت هایی هستند که دانش و فناوری را به عنوان مبنای اصلی فعالیت خود قرار داده اند. این شرکت ها، با بهره گیری از دانش و فناوری، محصولات و خدمات جدید و نوآورانه ای را تولید می کنند که موجب بهبود کیفیت زندگی افراد و رشد اقتصادی کشور می شود. برخلاف کسب و کارهای سنتی، دانش بنیان ها از درک عمیق دانش، تحقیق و توسعه تخصصی برای ایجاد مزیت رقابتی در بازار استفاده می کنند. این شرکت ها در خط مقدم پیشرفت در بخش هایی مانند فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، داروسازی و سایر صنایع پیشرفته هستند. محصول و یا خدمت شرکتهای دانش بنیان شامل طرح‌های صنعتی، تولید محصولاتی با داشتن حق اختراع، دانش‌های مخصوص به فناوری و نرم‌افزارهای مختلف و کاربردی است.
انواع شرکت های دانش بنیان
اول از همه لازم به ذکر است شرکتهای دانش بنیان دارایی شخصیت حقوقی مجزا قابل ثبت نیستند. بلکه شما باید یه شرکت تجاری از قبیل مسئولیت محدود و یا سهامی خاص داشته باشید و با اخذ مجوزهای مورد نیاز تبدیل به شرکت دانش بنیان شوید. با دارا بودن شرایط شرکت دانش بنیان که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، شرکتهای دانش بنیان با توجه به حجم فعالیت، عمر شرکت و ماهیت آن به 3 گروه تقسیم بندی میشوند. این 3 گروه شامل نوپا، نوآور و فن آور می شود.
شرکت های دانش بنیان نوپا
شرکتهایی که کمتر از 5 میلیارد تومان فروش در اظهارنامه سال مالی گذشته خود ابراز کرده اند نوپا تلقی می شوند. این شرکت ها که سطح بالایی از لحاظ تکنولوژی دارند 5 سال مهلت دارند تا با افزایش فروش به دسته بالاتر منتقل شوند. البته در این مدت با ارائه برنامه رشد و توسعه خود از حمایتها بهره مند می شوند. این گروه از شرکتهای دانش بنیان به 2 گروه دسته بندی می شود.
- نوپا نوع 1: در این نوع، شرکت باید کالا و یا خدمات خود را به مرحله فروش و یا حداقل به مرحله آزمایش برساند. همچنین این شرکتها دارایی سطح فناوری بالایی که سبب ایجاد ارزش افزوده زیادی میشود.
- نوپا نوع 2: این دسته از شرکتهای دانش بنیان کاملا شبیه به نوع 1 بوده و تفاوت آنها در سطح پیچیدگی آنها می باشد. شرکتهای نوپا نوع 2 از پیچیدگی های فنی و فناوری کمتری نسبت به نوع 1 برخوردارند.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان نوپا
- شرکت باید حداقل یک محصول طبق فهرست کالاها و خدمات در نظر گرفته در دانش بنیان ارائه کند.
- شرکت باید حداقل 50 درصد از هزینه ها خود را صرف تحقیق و توسعه محصول کند و همچنین برنامه ای جهت توسعه آن ارائه دهد.
- بیش از نیمی از نیروی انسانی باید تخصص کامل در زمینه موضوع محصول یا خدمت دانش بنیان داشته باشد.
- آخرین درآمد ابرازی در اظهانامه مالیاتی کمتر از 5 میلیارد تومان باشد.
- ارائه برنامه رشد آینده و تایید آن توسط دبیرخانه الزامی می باشد.
- همچنین شرکت باید قرارداد رسمی پژوهشی با مراکز دولتی و مراکز معتبر داشته باشد.
شرکت های دانش بنیان نوآور
شرکت هایی که فروش آنها در اظهارنامه سال مالی گذشته بیش از 5 میلیارد تومان باشد، کالا و خدمات آنها از سطح بالا تکنولوژی برخوردار باشند ولی درصد فروش خدمت یا محصول دانش بنیان شرکت نسبت به فروش آنها کمتر از 50 درصد باشد. این شرکتها می توانند 3 سال تاییدیه دانش بنیان دریافت کنند و بالطبع از حمایت های آن بهره مند شوند و پس از آن باید نسبت به تمدید آن اقدام نمایند.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان نوآور
- شرکت می بایستی در زمینه تولید تجاری کالا یا خدمتی خاص فعالیت کرده باشد. البته که خدمت یا کالای مورد نظر ، باید کلیه معیارهای ارائه شده برای کالاها و خدمات مورد تایید را داشته باشد.
- آخرین درآمد ابرازی در اظهانامه مالیاتی بیش از 5 میلیارد تومان باشد.
- ارائه برنامه رشد آینده و گزارشات پیشرفت کار سالیانه و تایید آن توسط دبیرخانه الزامی می باشد.
- کمتر از 50 درصد فروش کل شرکت مربوط به محصول یا خدمت دانش بنیان باشد.
شرکت های دانش بنیان فن آور
بالاترین سطح در شرکت هاب دانش بنیان شرکت های دانش بنیان فن آور می باشد. فروش ابرازی در آخرین اظهارنامه سال مالی گذشته بیش از 50 میلیارد تومان است و حداقل 50 درصد از فروش کل شرکت سهم محصول و یا خدمت دانش بنیان است. این شرکتها برای مدت 3 سال از حمایتهای دانش بنیان بهره مند می شوند و پس از آن باید جهت تمدید آن اقدام نمایند. همچنین در آیین نامه جدید، این شرکت های باید دارای برنامه رشد محصول و توسعه کسب و کار باشند تا در ارزیابی ها این موارد نیز مورد بررسی قرار گیرد.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان فن آور
- شرکت بایستی حداقل یک کالا یا خدمات خاصی را مطابق با شرایط کالاهای مورد تایید ارائه کند.
- آخرین درآمد ابرازی در اظهانامه مالیاتی بیش از 50 میلیارد تومان باشد.
- حداقل 10 نیروی کار با بیمه به صورت تمام وقت در شرکت فعالیت کنند.
- بیش از 50 درصد فروش کل شرکت مربوط به محصول یا خدمت دانش بنیان باشد. اگرچه برای این شرایط، تبصره های خاصی هم در نظر گرفته شده است.
- شرکت باید به طور سالیانه برنامه‌ای در خصوص رشد و پیشرفت شرکت را در اختیار دبیرخانه قرار دهد.
طبقه بندی حوزه فعالیت شرکت های دانش بنیان:
شرکت های دانش بنیان را می توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی کرد. یکی از مهم ترین معیارهای دسته بندی شرکت های دانش بنیان، حوزه فعالیت آنها است. بر این اساس، شرکت های دانش بنیان را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
شرکت های توسعه فناوری اطلاعات و نرم افزار
شرکتهای دانش‌بنیان در زمینه فناوری اطلاعات (IT) و توسعه نرم‌افزار در ایجاد راه‌حل‌های نرم‌افزاری، برنامه‌های کاربردی و پلت‌فرم‌های فناوری نقش اساسی دارند. این شرکت ها سهم قابل توجهی در تحول دیجیتالی صنایع مختلف دارند.
بیوتکنولوژی و داروسازی
شرکت های فعال در بیوتکنولوژی و داروسازی بر توسعه راه حل های پزشکی، داروها و درمان های نوآورانه تمرکز می کنند. ماهیت تحقیقات فشرده، آنها را در هسته پیشرفت های مراقبت های بهداشتی و علوم حیاتی قرار می دهد.
شرکت های تحقیق و توسعه
برخی از شرکت های دانش بنیان به طور خاص به فعالیت های تحقیق و توسعه اختصاص یافته اند. آنها با سایر صنایع، دانشگاه‌ها و سازمان‌های دولتی همکاری می‌کنند تا مرزهای دانش علمی و قابلیت‌های فناوری را پیش ببرند.
شرکت های فناوری پاک
هدف شرکت های دانش بنیان درگیر در فناوری پاک توسعه راه حل های سازگار با محیط زیست است. این شامل انرژی های تجدیدپذیر، مدیریت زباله و فناوری های سازگار با محیط زیست می شود.
مخابرات و شبکه
شرکتهای بخش مخابرات و شبکه برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، از جمله تکامل شبکه‌های 5G و فراتر از آن، حیاتی هستند.
معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان
امروزه وقتی صحبت از مزایای شرکت های دانش بنیان می شود اولین چیزی که همگی به آن اشاره می کنند بحث معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان می شود. شاید در ابتدا این موضوع خیلی ساده و شفاف باشد و هر کسی به فکر بهره مندی 100 درصدی معافیت مالیاتی از کا فروش شرکت باشند، ولی نکته ای که خیلی ها از آن آگاه نیستند شرایط بهره مندی از آن معافیت است. موارد مهمی از قبیل محل فعالیت شرکت، سهم فروش محصول یا کالا دانش بنیان و سایر موارد در این معافیت مالیاتی تا ثیرگذارند. در ابتدا باید گفت شرکت ها و موسساتی که مشمول قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان باشند، می توانند از معافیت مالیاتی دانش بنیان استفاده نمایند. این شرکت ها هر ساله در 3 ماهه ابتدایی سال مورد “ارزیابی مالیاتی” قرار می گیرند. برای شرکت هایی که مستقر در پارک های علم و فناوری هستند این معافیت از طریق معافیت پارک ها و آن دسته از شرکت هایی که خارج از پارک علم و فناوری فعالیت می کنند، ارزیابی معافیت از طریق کارگروه دایمی شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان (موضوع ماده 8 قانون جهش تولید دانش‌بنیان مصوب مجلس شورای اسلامی مورخ 1402/2/31) انجام میشود . در این ارزیابی ها محصولات از نظر فنی بررسی شده و ارزیابی جهت یافتن نام تجاری جدید صورت می پذیرد.
پس از آشنایی با نحه ارزیابی معافیت مالیاتی، سوا اصلی اینجاست که این شرکتها از چه معافیت مالیاتی بهره مند می شوند. به همین منظور 3 مدل مالیات شامل مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات حقوق و مالیات ارزش افزوده به صورت جداگانه بررسی می شود.
معافیت مالیات بر عملکرد شرکت های دانش بنیان
شرکتهای دانش‌بنیان و همچنین شرکتهای مستقر در پارکهای علم و فناوری بر اساس ماده (۳) و ماده (9) «قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» موضوع ماده (۱۰۵) قانون مالیات‌های مستقیم، بدون سقف از مالیات معاف هستند. لازم به ذکر است صرفا آن بخش از فروش کالا یا خدمتی که واجد شرایط دانش بنیان می باشد از معافیت مالیاتی برخوردار می شود. به طور مثال اگر در شرکتی 4 عدد از 10 کالا فروش رفته واجد شرایط باشد صرفا معافیت بر فروش و سود آن 4 کالا اعمال می شود. لازم به ذکر است حداکثر 15 سال این شرکت ها می توانند از معافیت مالیاتی بهره مند شوند. همچنین با توجه به ماده 9 قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش بنیان و رای شماره 2004 دیوان عدالت اداری مورخ 26/12/1399، شرکتهای دانش بنیانی که در پارکهای علم و فناوری مستقر هستند، به مدت 20 سال از پرداخت مالیات بر درآمد مشمول مالیات خود معاف هستند.
جهت اخذ معافیت مالیاتی نیز محصولات این شرکتها بایستی به صورت سالانه تایید شود و به عبارتی در همان سال شرکت می‌تواند از معافیت مالیاتی استفاده نماید. همچنین معافیت مالیاتی تنها بر مالیات بر عملکرد (موضوع ماده 105 ق.م.م) اعمال می شود؛ و شرکتهای دانش بنیان از پرداخت سایر مالیاتها از قبیل مالیات نقل و انتقال خودرو یا ملک، مالیات بر درآمد اتفاقی و یا مالیات بر دارایی معاف نیستند.
معافیت مالیات حقوق شرکت های دانش بنیان
سازمان مالیاتی به منظور حمایت از شرکتهای دانش بنیانی که در پارکهای علم و فناوری مستقر هستند، امتیاز دیگری در نظر گرفته است و بر اساس رای شماره 106182 مورخ 1402/3/27، حقوق کارکنان در واحدهای پژوهش، فناوری و مهندسی مستقر در پارکهای علم و فناوری، معاف از مالیات است. این معافیت شامل شرکت های دانش بنیان خارج از پارکهای علم و فناوری نمی شود.
معافیت مالیات بر ارزش افزوده شرکت های دانش بنیان
در موضوع ماده 9 قانون دائمی ارزش افزوده (معافیت های قانون ارزش افزوده) هی اشاره ای به شرکت ها و موسسات دانش بنیان نشده است. و فقط صرفا شرکتهای دانش بنیان در صورتی که به تولید کالاها و یا خدمات معاف از ارزش افزوده اشتغال داشته باشند از قبیل دارو ، از انجام ثبت نام و تکالیف مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
نحوه تکمیل اظهارنامه عملکرد شرکتهای دانش بنیان
برخورداری از معافیت مالیاتی به معنی عدم انجام تکالیف مالیاتی نمی باشد و شرکتها جهت برخورداری از هر گونه معافیت و بخشودگی باید به وظایف قانونی خود عمل نمایند. این شرکت ها باید دفاتر قانونی خود را تکمیل کرده، کلیه مدارک حسابداری خود را آماده کرده و اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر ارسال نماید. به همین دلیل بهره گیری از مشاوره تخصصی شرکت حسابداری در این زمینه بسیار حیاتی می باشد.
از مهمترین نکات جهت اخذ معافیت، مشخص کردن مبلغ فروش و هزینه های معاف و طبعا سود معاف از مالیات می باشد.
- به همین منظور در ابتدای تکمیل اظهارنامه در بخش “الف” سوالی مبنی بر آنکه “آیا در دوره مالی مربوطه دارای معافیت ها و بخشودگی های مالیاتی می باشد؟” عنوان شده است. در پاسخ به این سوال باید گزینه بله را انتخاب کرد.
- در جدول ۶ درآمد ها و هزینه های معاف را باید وارد کرد. حتما باید توجه کرد که درآمدها و هزینه ها صرفا برای کالاها و خدمات دانش بنیان در این بخش باید وارد شود. کارشناسان شرکت حسابداری مشاورین تهران و شرکا در زمینه ارزیابی رقم فروش و هزینه و همچنین تکمیل اظهارنامه به صورت کامل کمک شایانی می توانند بکنند.
- همچنین در بخش های مختلف اظهارنامه، موارد معاف و مشمول مالیاتی مورد سوال قرار گرفته است. بسیار مهم است که اعداد معاف و مشمول با جمع فروش همخوانی داشته باشد.
سایر مزایا و حمایتهای شرکتهای دانش بنیان
همانطور که ذکر شد، شرکتهای دانش بنیان با داشتن شرایط اعلام شده می توانند از معافیت مالیاتی استفاده کرده که این امر کمک زیادی بر رشد و توسعه آنها می گذارد. ولی حمایت ها، مشوق ها و معافیت های دیگری نیز وجود دارد تا شرکت های بنیان بتوانند هر چه سریعتر شکوفا شده و نقش مهمی در اقتصاد کشور اجرا کنند. در بخش پایانی این مقاله به برخی از این مشوق ها می پردازیم.
معافیت گمرکی شرکت های دانش بنیان
شرکت های دانش بنیان می توانند معافیت از پرداخت حقوق گمرکی برای کالاهای سرمایه ای که از خارج از کشور وارد می کنند دریافت نمایند.
معافیت سربازی (امریه سربازی)
اخذ نیرو کار متخصص با هزینه مناسب و مدت فعالیت زیاد در شرکت در قالب امریه در شرکت دانش بنیان از مزایا این مشوق می باشد.
معافیت پرداخت ضرایب حق بیمه قراردادها
قراردادهای شرکتهای دانش‌بنیان در زمینه تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان، از پرداخت حق بیمه قراردادها معاف هستند.
دریافت تسهیلات
شرکتهای دانش بنیان با دارا بودن شرایط به راحتی می توانند نسبت به اخذ وام اقدام نمایند.
حمایتهای دولتی
برخی از حمایتهای در نظر گرفته شده توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شامل تخفیف پخش آگهی در صدا و سیما (۴۰% تخفیف)،تخفیف دوره های آموزشی (۷۰% تخفیف)، تخفیف ویژه خرید نرم افزار (۷۰% تخفیف)، تخفیف هزینه تست آزمایشگاهی (۵۰% تخفیف)، حمایت صادراتی می باشد.
سایر مزایا شرکت های دانش بنیان
- اعطای امتیاز و ارتقا رتبه هیئت علمی اساتید (بین ۱۰ تا ۱۵ امتیاز)
- اعطای امتیاز در مناقصات (بین ۱۰ تا ۱۵ امتیاز)
- امکان انعقاد قرارداد دولتی بدون نیاز به حضور در مناقصه (تا سقف۱۵% بودجه آن نهاد دولتی)
- داشتن اولویت در راستای استقرار شرکت های دانش بنیان در پارک های علم و فناوری
سخن پایانی
شرکت های دانش بنیان نشان دهنده پیشتاز نوآوری و پیشرفت فناوری هستند. تأثیر آنها فراتر از حوزه های اقتصادی است و آینده صنایع و جوامع را شکل می دهد. شرکتهای دانش بنیان می توانند با بهره گیری از معافیت ها و حمایتهای دولتی سریعتر از سایر شرکتها رشد و توسعه یابند که البته این امر نیازمند حرکت حساب شده و بهره گیری از مشاوران متخصص می باشد.
شما می توانید با کارشناسان شرکت حسابداری مشاورین تهران و شرکا تماس گرفته و نسبت به اخذ مشاوره کاربردی بهره مند شوید.
