رفع تعهدات ارزی واردات بدین معناست که هنگامی که شرکت یا نهادی بخواهد کالایی از سایر کشورهای خارجی وارد کند. برای تامین نقدینگی ارز مورد نیاز خود از بانک ارزی با نرخی کمتر از نرخ ارز آزاد برای ورود کالا دریافت کرده و این کالاهای وارداتی از لحاظ تنوع فاقد محدودیت می باشند. وجوه این ارزها از نظام بانکی تامین میگردند و بانک مرکزی به طور مستقیم یا غیر مستقیم از آن منتفع می شود. علاوه بر منابع بانک مرکزی ارز مذکور را می توان از محل صندوق توسعه ملی، حساب ذخیره ارزی و همچنین از محل ارز بانک مرکزی تامین نمود. به موجب تعهد، سازمان یا نهادی که این ارز را دریافت کرده ملزم به وارد کردن کالا به کشور است. مهلت ارائه برگ سبز گمرکی جهت ورود و ترخیص قطعی کالا از گمرک حداکثر سه ماه از تاریخ اعلامیه تامین ارز می باشد که اگر وارد کننده ظرف این مدت موفق به ارائه برگ سبز و اسناد مبنی بر ترخیص قطعی کالا از گمرک نشود بنا به درخواست وی و تایید صحت اظهاراتی مانند رسید انبار و یا اعلام گمرک بنا بر ورود کالا به گمرک تا مدت حداکثر شش ماه دیگر با توجه به صلاح دید بانک مربوطه این مهلت تمدید میگردد. گاهی مدارک و اسناد مبنی بر ورود کالا به بانک مربوطه تسلیم نشده و موجب مشمول شدن شرکت به انجام تعهدات ارزی میشود. از عمده دلایل امر تخلف در ایفای تعهدات ارزی میتوان به تفاوت بسیار زیاد نرخ ارز در سیستم بانکی و بازار آزاد اشاره کرد که وارد کنندگان را مشتاق به دریافت این ارزها نموده و موجب کسب سود چشمگیر می شود. تخلفات ارزی صورت گرفته به سه روش که شامل عدم ورود کالا یا ورود کالا با مقدار یا کیفیتی کمتر از آنچه که در تعهد بوده انجام می پذیرد.
مراحل رفع تعهدات ارزی واردات
1) ارائه پروانه گمرکی ورود کالا:
در صورت ارائه پروانه گمرکی تعهد ارزی به شرط رعایت تمامی قوانین پروانه گمرکی رفع می گردد از جمله این شرایط؛
1.تکمیل تعهد نامه توسط فرد حقیقی یا حقوقی وارد کننده و تایید، امضا و مهر آن توسط مسئولین شعبه
2.الصاق و ابطال تمبر طبق مقررات
3.تکمیل، امضا و مهر تعهد نامه توسط شخص حقیقی واردکننده یا حقوقی دارنده امضا
4.بانک عامل موظف است تعهد أخذ شده را تا انتهای تسویه تعهد ارزی در سوابق مربوطه نگه دارد.
5.وزارتخانه ها، ارگان ها، نهادها، شرکتها، سازمانها و مؤسسات دولتی بغیر از ذیحساب ملزم به تکمیل و تنظیم تعهد نامه هستند.
2) مهلت ارائه پروانه گمرکی:
همانطور که پیش تر عرض نمودیم واردکنندگان ملزم به ارائه پروانه گمرکی ( برگ سبز ) در موعد مقرر بوده
و در غیر این صورت اگر حتی تا بعد از تمدید مهلت هم این اسناد و مدارک مثبته تسلیم بانک عامل نشود،
بانک عامل موظف است ضمن ضبط وثیقه أخذ شده به طرق قانونی و توسط مراجع قانونی این امر را پیگیری نماید.
ملاک عمل را در این تعهدات، مفاد دستورالعمل ها و بخشنامه های مربوطه قرار می دهند.
3) اگر وارد کننده موفق به ارائه پروانه ( برگ سبز ) گمرکی نشود:
با تسلیم و ارائه هر یک از اسناد و مدارک دال بر ورود کالا به گمرک و انجام عملیات ترخیص آن در صورت اجرا
و اعمال تمامی مقررات و رعایت دستورالعمل ها رفع تعهد صورت میپذیرد.
4) ارائه گواهی مدلول سند گمرکی ورود کالا:
در صورت اعلام مفقودی یا عدم دسترسی وارد کننده به اصل پروانه سبز گمرکی بانک عامل با گمرک ترخیص کننده کالا مکاتبه کرده و درخواست صدور گواهی مدلول سند گمرکی با رعایت تمامی قوانین و ملزومات را مینماید، همچنین وارد کننده کالا را در جریان قرار میدهد تا جهت مراجعه و ارائه مدارک لازم به گمرک مربوطه اقدام نماید.
5) کسر تخلیه:
درصورتی که ارزش، وزن و تعداد کالاهای وارد شده دارای کسر تخلیه در مقایسه شرایط اعتبار و اسناد حمل ارائه شده و یا مدلول سند گمرکی باشد رفع تعهدات ارزی انجام می پذیرد.
6) ارائه گواهی اخذ خسارت از شرکت بیمه:
گواهی تامین خسارت شرکت بیمه باید شامل موارد زیر باشد؛
این گواهی باید دارای مشخصات کامل کالای کسری (وزن، تعداد و نوع کالای خسارت دیده) و همچنین اشاره به مبلغ ریالی چک با درج شماره چک نام برده شده باشد. اگر مطابقت بین مبلغ خسارت و ارزش کالای خسارت دیده وجود داشته باشد این گواهی قابل قبول خواهد بود.
در غیر این صورت وارد کننده باید به میزان مابه تفاوت مبلغ چک و ارزش کالا نسبت به جبران کسری اقدام نماید. درخصوص اعتبار اسنادی که ارز آنها از محل حساب ذخیره ارزی یا بانک مرکزی تامین گردیده خسارت دریافتی از شرکت بیمه باید به ارز با نرخ روز تامین بشود و این خسارت دریافتی باید به حساب ذخیره ارزی واریز گردد.
بانک عامل مجاز به قبول گواهی های صادره توسط شرکت بیمه که پرداخت خسارت در آن از جهت ارفاقی و حسن روابط میان بیمه گر و بیمه گذار است، نخواهدبود. ارائه گواهی تایید خسارت از سوی گمرک یا سازمان بنادر در صورتی کفایت میکند که کالای نام برده شده در محوطه گمرک یا محوطه سازمان بنادر و کشتیرانی دچار خسارت شده باشد.
اگر کالا به صورت وزنی و یا به صورت تعدادی خریداری شده باشد مغایرت در تعداد و یا وزن مشکلی ایجاد نمیکند.
7) ورود کالا بدون انتقال ارز:
ورود کالای بدون انتقال ارز به معنای این که ورود این کالا بدون تعهد پرداخت باشد که به صورت free of payment جهت رفع تعهدات ارزی و اندازه تعهد ایجاد شده
( ضایعات کالای وارداتی، مغایرت کالای وارداتی با کالای وارد شده و کالای کسری ) به شرط آنکه اصل پروانه گمرکی که توسط خود گمرکی که کالا را ترخیص کرده آن را مهر نموده باشد، انجام میپذیرد.
8) گران نمایی:
دفتر تعیین ارزش گمرک ایران مسئولیت اعلام گران نمایی کالای وارداتی را بر عهده دارد و به طور مستقیم برای بانک عامل ارسال کند. اگر این گران نمایی توسط گمرک ترخیص کننده کالا اعلام شود برای تایید نهایی باید دفتر تعیین ارزش گمرک آن را تایید کند.
رفع تعهد ارزی در این مورد فقط با بازپس دادن همان مقدار ارز از طرف وارد کننده و فروش آن به بانک عامل و صادر کردن اعلامیه خرید ارز صورت میپذیرد. در این گونه موارد بانک ها مجاز به خرید و فروش ارز به نرخ رسمی نیستند.
در هنگامی که ارزش و وزن کالا بیش از آنچه که در قراردادها ثبت شده باشد، اگر سایر مقررات اجرا شده باشند رفع تعهد مانعی نخواهد داشت.
9) مغایرت تعرفه گمرکی ورود کالا:
اگر تمامی شرایط کالای ترخیص شده از گمرک مطابق با آنچه که در پروانه سبز گمرکی و یا گواهی مدلول سند و اسناد حمل باشد بدون در نظر گرفتن مغایرت در تعرفه و به منظور تسهیل در رسیدگی به تعهدات ارزی، رفع تعهد ارزی انجام میگیرد.
10) مغایرت گمرک مقصد:
اگر گمرکی که از آن کالا وارد و ترخیص میشود مطابق با گمرکی که در اسناد و تعهدات یاد شده نباشد باید ارز به میزان اضافه کرایه حمل باز پس داده شود و همچنین پروانه سبز گمرکی تحویل داده شود تا تعهد ارزی رفع گردد.
11) کالاهایی که ترخیص آنها از مناطق آزاد تجاری، صنعتی یا ویژه اقتصادی صورت میگیرد:
رفع تعهد ارزی در این مورد به شرط آن صورت میگیرد که اصل پروانه سبز گمرکی که توسط گمرک های مستقر در مناطق ارائه گردد به شرط آن که تمامی قوانین مربوطه رعایت شده باشند.
از جمله مناطق ویژه اقتصادی می توان به انرژی پارس، پتروشیمی بندر امام و کشتی سازی بندر امام اشاره نمود که رفع تعهد ارزی از این مناطق طبق مورد فوق الذکر صورت میپذیرد. اعتبارات مربوط به مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی که توسط بانک مرکزی معامله شده اند مشمول رفع تعهد ارزی میباشند.
12) کالای متروکه:
درصورتیکه کالای وارد شده به هر دلیلی متروکه گردد بانک عامل به جهت رسیدگی به موضوع تعهد ملزم به دریافت گواهی گمرک که نشان می دهد کالا به کشور وارد شده و همچنین تایید متروکه شدن کالا است که این قانون جهت رفع تعهد ارزی شامل تبصره ها و الزامات مربوطه است.
از دیگر مواردی که جهت رفع تعهدات ارزی میتوان به آنها اشاره کرد:
برگشت و فروش ارز، نحوه انعکاس تعهد ارزی و مصالحه ریالی با متعهدین ارزی ناشی از واردات کالا را میتوان نام برد که هرکدام شرایط و ضوابط خاص خود را دارا میباشند که به شرح هر یک از آنها در ادامه میپردازیم؛
برگشت از فروش ارز هنگامی رخ میدهد که هیچ یک از مدارک و اسناد که حاکی از ورود کالا باشند ارائه نشوند یا آن که مدارک ارائه شده دارای کسر تخلیه، گران نمایی یا تغییر گمرک مقصد باشد آنگاه بانک عامل موظف به فروش ارز به نرخ روزی است که وارد کننده کالا مدارک و اسناد مربوط به تعهدات را به بانک ارائه میکند و به میزان همان مبلغی که فروخته به حساب بانک مرکزی واریز مینماید و معادل وجه ریالی آن را دریافت میکند. لازم به ذکر است که عملیات فوق در صورتی است که تاریخ واریز اسناد حمل قبل از 1381/01/01 باشد زیرا درسال 1381 قوانین جدیدی درخصوص نرخ ارز واصل گردید.
حال اگر بخواهیم این مورد را برای سال 81 به بعد درنظر بگیریم با عنایت بر قوانین مصوبه جدید در این خصوص، اگر نرخ ارز استثناً به نرخ شناور و صادراتی و… بوده باشد که از نرخ های متداول برای ارز در سالهای قبل از سال 81 بوده اند، تسویه هم ارز ریالی مطابق موارد فوق الذکر صورت می پذیرد.
نحوه انعکاس موضوع تعهد ارزی
شامل مواردی همچون کسر تخلیه، گران نمایی و یا عدم ارائه پروانه گمرکی است با عنایت بر اینکه متعهد به تعهد ارزی نسبت به ایفای تعهدات خود اقدامات لازم را به عمل نیاورد، اگر تعهدات مربوط به قبل از سال 1398 باشند بانک عامل موظف به رساندین مراتب و اطلاعیه های لازم به وارد کننده کالا و همچنین اعلام این مراتب به بانک مرکزی میباشد و اگر این عدم ایفای تعهد مرتبط به تعهدات ایجاد شده پس از سال 81 باشد که طی قوانین تصویب شده در آن سال ارز تک نرخی اعلام شد، بانک عامل موظف پیگیری از طریق مراجع قانونی و ذی صلاح و تعقیب قضائی متعهدین ارزی و رساندن این مراتب به بانک مرکز است.
مصالحه ریالی در مورد متعهدین به تعهدات ارزی درصورتی که در حوزه واردات کالا باشند برای مواردی که در آن هریک از تخلفات از جمله عدم ارائه برگ سبز گمرکی، کسر تخلیه و یا گران نمایی صورت گرفته باشد، وارد کننده کالا درخواست خود را مبنی بر انجام مصالحه به صورت کتبی به بانک عامل اعلام میدارد که برای انجام این مصالحه پس از ارسال فرم و تمامی مدارک مربوطه به بانک عامل و همچنین اعلام مبلغ مورد مصالحه به دعاوی حقوقی بانک عامل، بررسی و اقدام های لازم بر روی درخواست های واصله آغاز میشود.
گاهی وارد کننده برای تعهدات ارزی مشمول بخشودگی که مبالغی کمتر از ده هزار دلار دارند نیز درخواست ارسال میکنند درنتیجه درمورد این تعهدات هم باید مراحل و اقدامات صورت گرفته به اطلاع بانک عامل رسانده شود تا تاییدیه نهایی برای آن صادر گردد.
از آنجایی رفع تعهدات ارزی مبحثی است که ارتباط گسترده با حوزه مالی و قوانین مالی دارد و همچنین ضمن انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر
قوانین مالیاتی و عوارض را نیز مشمول میشود بنابراین اشخاص حقیقی یا حقوقی میتوانند در جهت بهبود و تعدیل این تعهدات از خدمات حسابداری و خدمات مالی کمک بگیرند.
همانطور که میدانید هزینه های حملی که در مواقع تغییر گمرک مقصد برای وارد کننده ایجاد میشود و شخص وارد کننده کالا باید معادل ارزی آن هزینه را
به بانک عامل بپردازد در صورت سود و زیان شرکت اثرات نامطلوبی خواهد گذاشت که در این شرایط حوزه مالی و حسابداری جهت جلوگیری از این اثرات
سوء اقدامات لازم را به عمل می آورند. هر واحد تجاری نیازمند بخش های حسابداری و مالی برای فعالیت های خود است که این بخش ها میتوانند
درون خود سازمان ایجاد شوند و یا از موسسه حسابداری یا شرکت حسابداری که این خدمات را ارائه میدهند استفاده شود. اگر برای این بخش حیاتی در شرکت تدابیری اندیشه نشود
طولی نخواهد کشید که آن شرکت با ضررهای سنگین ورشکسته می شود و اعتبار و شهرت اشخاص حقیقی یا حقوقی آن زیر سوال خواهد رفت و
اگر مجدد برای دریافت ارز به بانک یا صندوقی مراجعه کنند ضمن بررسی پیشینه آنها به دلیل بی اعتباری و بد عهدی که انجام شده بانکها و صندوق های ذخیره ارزی
از ارائه خدمات به آن ها خودداری خواهند نمود.
برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید
